Δημήτρης Λάγιος (7 Απριλίου 1952 Ζάκυνθος -11 Απριλίου 1991 Αθήνα)

Ένας συνθέτης που, αν δεν έφευγε από τη ζωή το 1991 σε ηλικία 39 ετών, είναι βέβαιο πως θα προσέφερε ακόμα πάρα πολλά. Δυστυχώς το νήμα της ζωής του ήταν πολύ μικρό.

 

Τα γνωστότερα έργα που παρουσίασε ο Δημήτρης Λάγιος, ήταν «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, με τους Γιώργο Νταλάρα, Ελένη Βιτάλη, Νίκο Δημητράτο και τη Χορωδία Κορίνθου, «Ο Άη-λαός» σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη με τη Σωτηρία Μπέλλου, το «Εδώ που γεννηθήκαμε» με τον Αντώνη Καλογιάννη σε στίχους Φώντα Λάδη και η «Ερωτική πρόβα» που κυκλοφόρησε λίγο μετά το θάνατό του με τους Νταλάρα, Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα και Σαβίνα Γιαννάτου. 

Εκτός όμως από αυτά ο Δημήτρης Λάγιος ηχογράφησε μια σειρά δίσκων - έρευνας θα τους χαρακτήριζα, με τραγούδια από τη μουσική παράδοση των Ιονίων Νήσων. Δίσκοι ιδιαίτερα δυσεύρετοι σήμερα, σε κάποιους από τους οποίους θα αναφερθώ παρακάτω.

Το καλοκαίρι του 1999 βρισκόμουν στη Ζάκυνθο για διακοπές. Περιδιαβαίνοντας στην παραλία και χαζεύοντας στα τουριστικά μαγαζιά, ανακάλυψα έκπληκτος σε μια βιτρίνα, ανάμεσα σε τουριστικά cd παντός είδους, κάποια cd και κασέτες του Λάγιου, για τα οποία γνώριζα πως είχαν κυκλοφορήσει μόνο σαν δίσκοι βινυλίου από το «Κάλβειο Μουσικό Σχολείο Ζακύνθου». 

Ο Λάγιος υπήρξε ιδρυτής και πρόεδρος του «Κάλβειου Κέντρου Μουσικών Μελετών» και του «Κάλβειου Ωδείου».

Ο πρώτος δίσκος λέγεται «Λαϊκά τραγούδια της Ζάκυνθος». Η έρευνα, η καταγραφή, τα σχόλια, η επεξεργασία, η διδασκαλία, η ιστορική εισαγωγή και η ανάλυση των τραγουδιών έγιναν από τον Λάγιο. 

Κυκλοφόρησε το 1985 και συμμετείχαν το «Κάλβειο παραδοσιακό συγκρότημα» και οι «Τραγουδιστάδες του ασκηταριού».
Περιέχει τα παρακάτω παραδοσιακά τραγούδια:

ΑΓΡΟΤΙΚΑ

1) Τελάλημα (Καμπάνες, ταμπουρλονιάκαρα, Τελάλης)
2) Λεβαντίνικος ή συρτός Ζακυνθινός (Κάλβειο παραδοσιακό συγκρότημα)
3) Ο πικραμένος (Δημήτρης Λάγιος, Κάλβειο)
4) Γιαργιτός ή χορός του Θησέα (Παναγιώτης Κόκλας, νιάκαρα, Γιώργης Κόκλας, νταούλι)
5) Η απαρνημένη (Γεωργία Άνθη, Δημήτρης Λάγιος, Κάλβειο)
6) Η άμοιρη (Δημήτρης Λάγιος , Κάλβειο)
7) Το αλφαβητάρι (Δημήτρης Λάγιος, Μιχάλης Άνθης, Κώστας Ρομάντης, Κάλβειο)
8) Γέρανος ή Μεγάλος Ζακυνθινός (Δημήτρης Μαρίνος, μαντολίνο, Γιάννης Παπαδόπουλος, βιολί, Κάλβειο)

ΑΡΕΚΙΕΣ1) Δυο ήλιοι, δυο φεγγάρια (Νίκος Ντάσης, Τραγουδιστάδες του Ασκηταριού)
2) Γλυκοφέγγει (Δημήτρης Λάγιος, Ασκηταριό)
3) Εφίλησα μελαχρινή (Νίκος Ντάσης, Ασκηταριό)
4) Φυλακίσια ή Τση φυλακής (Δημήτρης Λάγιος, Μιχάλης Άνθης, Κώστας Ρομάντης, Κάλβειο)
5) Έφθασε η λαμπρά στιγμή (Σταύρος Χριστοδουλόπουλος, Ασκηταριό)
6) Όθεν είσθε των Ελλήνων (Δημήτρης Λάγιος)
7) Στ' άγρια βουνά (Δημήτρης Λάγιος, Ασκηταριό)
8) Στων Ψαρών (Οδυσσέας Κεφαλληνός, Σταύρος Δαφαράνος, Κάλβειο)

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εργασία του Λάγιου πάνω στην Επτανησιακή μουσική παράδοση, που ξεφεύγει από τον κλασσικό τρόπο με τον οποίο έχουμε συνηθίσει ν' ακούμε τα τραγούδια των Επτανήσων, με μια μαντολινάτα και μια χορωδία δηλαδή.

Ο δεύτερος δίσκος έχει τίτλο «Toυ Σολωμού και της Ζάκυνθος» και κυκλοφόρησε το 1986. Περιέχει παραδοσιακά τραγούδια της Ζακύνθου καθώς και κάποια πιο σύγχρονα, όλα ενορχηστρωμένα και παιγμένα με τον παραδοσιακό τρόπο της Επτανησιακής μουσικής παράδοσης, με μαντολινάτα δηλαδή (προφανώς του «Καλβείου Μουσικού Σχολείου»).

Τραγουδούν οι καλλιτέχνες των οποίων τα ονόματα βρίσκονται σε παρένθεση:

1) H Ξανθούλα (Νίκος Ντάσης, Δημήτρης Λάγιος, Κωστής Κωνσταντάρας)
2) Η αγνώριστη (Δημήτρης Λάγιος)
3) Δε μ' αγαπάς (Οδυσσέας και Σπύρος Κεφαλληνός)
4) Βαρκαρόλα (από το «Λάμπρο» του Σολωμού) (Δημήτρης Μαρίνος, μαντολίνα)
5) Η φαρμακωμένη (Νίκος Ντάσης)
6) Στην σκιά χεροπιασμέναις (από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν») (Νίκος Ντάσης, Δημήτρης Λάγιος, Κωστής Κωνσταντάρας)
7) Γαλήνη (Δημήτρης Λάγιος)
8) Σ' ένα παπόρο μέσα (Οδ. Κεφαλληνός, Νίκος Ντάσης, Σπ. Κεφαλληνός, Δημ. Λάγιος)
9) Το λιμάνι (Οδυσσέας και Σπύρος Κεφαλληνός)
10) Γιαλό γιαλό (Τίτος Μαρμαράς, Νίκος Ντάσης, Γεράσιμος Βλατσέας, Κώστας Παράσχης, Τάκης Ζούγρας)
11) Πόσο πολύ σ' αγάπησα (Γεράσιμος Βλατσέας, Τάκης Ζούγρας)
12) Οι μήνες (Ηλέκτρα Βάργκα, παιδική χορωδία Διονύση Αποστολάτου)
13) Γλυκειά μου αγάπη πρώτη (Σπύρος Λάγιος, Τάσης Κεφαλληνός)

Στα τραγούδια 1-7 η ποίηση είναι του Διονύσιου Σολωμού. Η μουσική στα 1, 2, 6 είναι άγνωστου συνθέτη, στο 5 του Νικόλαου Μάντζαρου και στα 3, 4, 7 του Δημήτρη Λάγιου. Τα 8, 10 είναι λαϊκά τραγούδια της Επτανήσου, τα 11, 12, 13 του Δημήτρη Λάγιου, στο 11 οι στίχοι είναι του Διονύση Μάργαρη, ενώ το 9 έχει καθιερωθεί στη Ζάκυνθο.

(Τα ονόματα των δημιουργών αναγράφονται όπως ακριβώς και στο εξώφυλλο του cd).

Η τρίτη έκδοση, την οποία βρήκα σε επίσημη κασέτα, βγήκε το 1988 με τίτλο «Ζακυνθινές Σερενάδες» του Τζώρτζη Κωστή» (1870-1959). Η ενορχήστρωση, επιμέλεια παραγωγής, η παραγωγή στο studio και η διεύθυνση ορχήστρας είναι του Δημήτρη Λάγιου. Τραγουδούν ο Κωνσταντίνος Παλιατσάρας και ο Διονύσης Τρούσας. Στο δίσκο παίζουν μέλη της Ορχήστρας Νυκτών Εγχόρδων Δήμου Πάτρας.
Τα τραγούδια:

1) Oυράνιο πλάσμα
2) Πως μπορώ
3) Ξύπνα και κοίτα τ' ουρανού
4) Με τον τρόπο του Τζώρτζη Κωστή (τραγουδά ο Δημήτρης Λάγιος)
5) Στα φύλλα σου ανεμώνη μου
6) Διαβαίνει η νύχτα
7) Ήθελα φως μου όνειρο
8) Τώρα μακριά σου ο δύστυχος
9) Στον Δάσκαλο (για τον Τ.Κ) (τραγουδά ο Δημήτρης Λάγιος)
10) Στρέφω ψηλά στον ουρανό

Οι στίχοι στα 1, 2, 3, 5 είναι του Δημήτρη Πελεκάση και στα 6, 7, 8, 10 του Γιάννη Τσιλιμίγκρα. Στα 4 & 9 η μουσική και οι στίχοι είναι του Δημήτρη Λάγιου. 

Tην ίδια περίοδο περίπου κυκλοφόρησε η «Ζακυνθινή εκκλησιαστική παράδοση». Η καταγραφή και επιμέλεια έγινε από το Δημήτρη Λάγιο. Έχω την έκδοση σε επίσημη κασέτα που βγήκε από το «Κάλβειο Μουσικό Σχολείο» και δυστυχώς δε γνωρίζω αν εκδόθηκε σε δίσκο. Διευθύνει ο πρωτοψάλτης Γιάννης Σούλης ενώ τους ύμνους και τα τροπάρια ψάλλει ο χορός του Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου.

1) Τροπάριο Αγίου Διονυσίου
2) Εξ’ ύψους κατήλθες
3) Προστασία των χριστιανών
4) Άγιος ο Θεός α’
5) Άγιος ο Θεός γ’
6) Τη επαύριον
7) Αγιος Σαββαώθ
8) Άξιον Εστί
9) Ποτήριον
10) Γεύσασθαι
11) Χαίροις της Ζακύνθου
12) Τον κύριον υμνείτε
13) Χριστός Ανέστη
14) Κύριε εκέκραξα
15) Ακάθιστος ύμνος
16) Δόξασοι το δείξαντι
17) Εορτάζει σήμερον

Εκτός από τους δίσκους που κυκλοφόρησαν σε παραγωγή του «Κάλβειου Μουσικού Σχολείου», τον Απρίλη του 1992, ένα χρόνο μετά το θάνατό του, κυκλοφόρησε από την ΑΚΤΗ ένας υπέροχος δίσκος σε μουσική του Δημήτρη Λάγιου με τίτλο «Ρωγμές». Παίζει η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Δήμου Πάτρας υπό τη διεύθυνση του Θανάση Τσιπινάκη, ενώ συμμετέχει φιλικά η Ηλέκτρα Βάργκα.
Σπουδές σε Ελληνικά θέματα

1) Θέμα
2) Παραλλαγή Ι
3) Παραλλαγή ΙΙ
4) Παραλλαγή ΙΙΙ
5) Οδοιπορικό Ι
6) Οδοιπορικό ΙΙ
7) Περιπλάνηση (Στίχοι Στρατής Πασχάλης-Τραγούδι Ηλέκτρα Βάργκα)
8) Επίλογος

Ρωγμές

9) Ανάβαση
10) Αιωρούμενες φτερούγες
11) Διάσπαρτο φως
12) Ωδή οδύνης
13) Έσχατο υστερόγραφο (Μαντολίνο Ευγένιος Βούλγαρης, κιθάρα Δημήτρης Δημακόπουλος)
14) Στον ταρσανά των αγγέλων
15) Χαίρε

Στην επανέκδοση του δίσκου σε cd συμπεριλαμβάνονται και οκτώ κομμάτια από τον δίσκο «Έργα για ορχήστρα νυκτών εγχόρδων» ο οποίος είχε κυκλοφορήσει από ανεξάρτητη εταιρεία το 1989. Συμμετέχει η Μαρίζα Κωχ.

«Έργα για ορχήστρα νυκτών εγχόρδων»

Ολυμπιείον-Το ιερό της γης

1) Θυσία (Μαντολίνο Ρούλη Κολοκυθά, Γιώργος Γεωργιάδης, Τραγούδι Δημήτρης Λάγιος)
2) Εξαγνισμός

Ουράνιος Μύθος

3) Υμέναιος
4) Αναπαράσταση απουσίας
5) Ουρανίδες

Σπασμένη βάρκα στο βυθό (στίχοι Δημήτρη Λάγιου)

6) Αίνιγμα (Τραγούδι Μαρίζα Κωχ)
7) Το νερό (Τραγούδι Μαρίζα Κωχ)
8) Καθρέφτης (Τραγούδι Δημήτρης Λάγιος-Άννα Παρλαπάνου)

Η ίδια ορχήστρα ακούγεται να παίζει και σ' αυτό το δίσκο.

Χωρίς δεύτερη σκέψη, θα τοποθετούσα τη συγκεκριμένη δουλειά σε μια από τις καλύτερες που έχουν κυκλοφορήσει στο χώρο της ορχηστρικής μουσικής τα τελευταία χρόνια. Φυσικά ακολούθησε την τύχη που έχει συνήθως ένα τέτοιο έργο και δεν ακούστηκε καθόλου. Αυτό όμως δε λέει τίποτα...


 
Η αγάπη του Λάγιου για τον τόπο του ήταν γνωστή. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο, πως μετά από επιθυμία του, όταν πέθανε, η τέφρα του σκορπίστηκε πάνω από τη Ζάκυνθο και την Κύπρο που εξίσου λάτρευε. 

Όλη αυτή η αγάπη λοιπόν, είναι εμφανής στους δίσκους που ανέφερα πιο πάνω. Δίσκοι που διασώζουν και διαδίδουν την Επτανησιακή μουσική παράδοση, ενώ καταφέρνουν να ταξιδέψουν τον ακροατή νοερά στο Ιόνιο… Και είναι δυστύχημα που αυτές δουλειές, δεν έσπασαν τα γεωγραφικά όρια της περιοχής τους και δεν ταξίδεψαν σε όλη την Ελλάδα, έτσι ώστε να γίνουν γνωστές σε μεγαλύτερο κοινό…




ΠΗΓΗ. ogdoo.gr

ΒΙΝΤΕΟ.